Kainatda var olan her eser mutlak anlamda bir müessire (yapana) isaret eder ancak hic bir eser müessirinin hakikatinden haber vermez. Var olan eserler hangi dalda varlik sahasina cikiyorsa, müessirin o alandaki vasfinin tecellisine ayna olurlar. Bunu bir örnekle aciklamaya calisalim;

Siz bir konusmacisiniz ve sohbet ediyorsunuz, konusan kisiyi dinleyenler, ele alinan konular üzerinde elde ettikleri bilgilerle, konusanin bilgi seviyesine muhatap olurlar. Bir kimseyi dinledigimizde, konusmaci hangi alanda konusma yapiyorsa, dinlediklerimizle, konusanin anlattigi alan ile ilgili bilgi seviyesini anlariz. Bu da bizi konusmacinin „ilim“ sifatina sahip oldugunu bildirdigi gibi, dinlediklerimiz, konusmacinin hakikatinden, kisiliginin özünden degil, ilminden haber verir.

Yillarca dinledigimiz ve takdir ettigimiz bir kimseyi özel hayatinda, kendisinden hic beklemedigimiz bir haraketiyle karsi karsiya buldugumuzda, hayal kirikligina ugrayabiliriz. Zira kendisini yillarca takip ettigimiz ve istifade ettigimiz bir kimsenin anlattiklari ile celisen hareketi, bizde celiskileri beraberinde getirecektir. Bu örnek dahi bize hakikatin farkli oldugunu göstermektedir.

Zira dinlemekle bir kimseyi kisiligi ile beraber tanimanin mümkün olmadigi, dinlenilen meselelerin, dinlenilen kimsenin Ilmi alandaki vasfina isaret ettigini ögreniriz.

Hangi alanda olursa olsun, ustanin el becerisi ile varlik sahasina cikarilan her esya, bir ilmin, bir becerinin, bir aklin, emek ve gayretlerinin göstergesi oldugu gibi, yine bu sayilanlar neticesinde meydana gelisinin tezahürüdür. Yani bir usta tüm maharetini kullanarak bir esyayi varlik sahasina cikarmistir.

Ancak hic bir esya, onu yapan (müessir) ustasina benzemez ve aynisi degildir. Baska bir deyisle Icat eden ile Icat edilen farkli seylerdir. Buradan örnekle yaratan (HALIK) ile yaratilan (MAHLUK) birbirine benzemez, gercegini anlamaya biraz daha yaklasmis oluruz.

Diger önemli olan husus ise; icat edilen esyanin kendiliginden olmalarininda mümkün olmadigini görmemizdir. Nitekim herhangi bir sey sebebsiz, yani bir müdahele olmadan ve sebeblerin olusumuna neden olanlar olmadan (müsebbibi )bir seyin meydana gelisi düsünülemez. Aksini düsündügümüzde yapilan isin netice vermesine „sebebler“ vesile olmustur diye inanmak durumunda kaliriz.

Sebeb (neden) müsebbibsiz (sebebin meydana gelisine neden olan) olmaz . Bunun en güzel örneklerinden birini, cocugun dünyaya gelisinde görmemiz mümkündür. Bu olayin olusumuna sadece Anna-Baba demek mümkün müdür? Veya tek sebebi nutfedir denilebilir mi ? Veyahut sadece Anne diyebilmek ?

Görüldügü gibi bir olayin meydana gelisine sebeb olan bir cok olay vardir. Yani tek bir neden ifade etmek mümkün görünmüyor. Olaylar zinciri sözkonusu. Birbirine bagli, biri görevini tamamladiktan sonra digerine gecis ve onun görev üstlenmesi. Ondan sonra digeri. Hepsi birbirine bagli, biri olmadan digerinin olmasi mümkün görünmeyen sebebler zinciri.

Bu dahi bize yine, „Sebeb“ yaraticidir, denilmesinin önünü kapiyor. Cünkü „sebeb“ var olmasi icin baska bir sebebe ihtiyac duyuyor. Ihtiyac duyan yani muhtac olan ise eksik oldugu ve mükemmel olmadigi icin mutlak güc sahibi olamiyor. Mutlak güc sahibi olamayan ise, mükemmel olan bir seyi yaratamiyor. Bundan yola cikarak yaratilis ile mükemmel olan insanin, kendiliginden olmasini düsünmek, sebebler yaratti demek, evrim gecirdigini düsünmek gibi gibi ifadeler bizim icin kapaniyor. Hic bir sey kendiliginden olmadigina göre, her olan seyin arkasinda bir usta görüyoruz.

Kainatin en önemli olan varligi yani mükemmel yaratilisi ile tüm canlilarin en üstünü olan insanin olusumuda kendiliginden olmadigina ve arkasinda mutlaka, kendisini mükemmel yaratan, mükemmel bir ustanin olduguna isaret ediyor. Birileri hala dursun buna tabiat desin, sebeb desin, tesadüf desinler. Biz bu USTA ya ALLAH diyoruz.

-----
Her bakan göremez, her gören mutlaka bakmistir...