Ne İş Yapar ?
Gencebay bestekârlığının yanında, aranjör, yönetmen, prodüktör, şair, söz yazarı, yazar, okur, düşünür, araştırmacı, enstrümanist, notist, virtüöz, aktör ve orkestra yönetmenidir.
Müzik Hayatı
Onun müzik yaşamı ilk 45’liği ile değil, doğduğu günde başlamıştır. Henüz oyun çağındayken batı enstrümanı olan mandolin’i kucaklamış, eski opera sanatçısı bir Türk berberinden klasik batı müziği eğitimi almıştı. Okumayı bile yeni yeni sökecek yaştayken Batı armonisini, notasyonunu ve tekniğini kuşatmış, notayı deşifre edebilecek konuma ulaşmıştı. Yedi yaşında Millî enstrümanımız olan Bağlama ile tanışmış, aşık olduğu enstrümanına sevgilisi gibi bağlanmıştı. Kendisine yol gösterici olarak Rock müziğinde Elvis Presley’i, Halk müziğinde Muharrem Ertaş’ı, Bayram Aracı’yı, Sanat müziğinde Saadettin Kaynak’ı, Arap Müziğinde Abdulvahhab’ı benimsemişti.
nlu yaşların ardından tambur ile tanışıp Türk Sanat Müziği ile ilgilendi. Yine aynı yıllarda Jazz müziğine büyük ilgi duydu ve batı nefesli sazlardan tenor ve saksafon çalıştı.
Onlu yaşların sonunda Gencebay, Sanat Müziğine dair makam, taksim, geçki, ritim usul ve kalıpları, Halk Müziğine dair bozlak, akort düzenleri, ayakları, mızrapları ve yöreleri, Batı müziğine dair armoni, akor, nota ve aranje yöntemlerini yalamış yutmuştu.
“Batı Müziğini Türkiye de Benden Daha İyi Kimse Bilemez…” diyen Gencebay, ileri de kuracağı büyük müziğin temellerini işte o yıllarda atmıştı.
Ürettiği müzik “Türler Üstü” bir müzikti. Ve kendisinden başka hiçbir müzisyen bu müziğin tarifini yapamıyordu. Kendisi müziğine “Serbest Çalışmalar” , “Türk Müziğinin Devamı” ve “ Gencebay Müziği” demiştir.
Ama kendisini anlamakta güçlük çeken müzik bağnazları, Gencebay Müziğine “Arabesk” yaftasını adeta yapıştırmışlardı.
Gencebay Müziği “Arabesk” değerlerden çok uzakta ve üstün bir müzikti. Evrensel değerler taşıyan, yenilikçi, geliştirmeye müsait, serbest, üst düzey eserlerden ve felsefelerden oluşuyordu.
Şüphesiz Gencebay Türk Müziğinin gelmiş geçmiş en büyük ismidir.
Orhan Gencebay Müziğinde ki Enstrümanlardan söz etmek istiyorum..
Evvela o dönemde ki Tsm, Thm ve Batı orkestralarının yapılarından söz edelim..
O yıllarda ağırlıklı olarak Sanat müziği ve Halk müziği dinlenirdi. Ve bu eserlerin icraasında kullanılan teknikler oldukça zayıftı. Klasik enstrümanlar klasik eser formları kullanılırdı.
Örneğin bir Sanat Müziği eseri icraasında, Ud, Kanun, Ney, Tambur, esere uygun Ritim saz kullanılırdı. 4-5 enstrüman ile eser icraa edilirdi. Bu gruba bilahare Keman eklenmiştir.
Halk Müziği orkestralarında ise, kısa kol yada uzun kol akustik bağlama, cura, divan sazı, vurmalı bir saz, ney, kabak kemane, yörelere göre zurna gibi enstrümanlar yer alırdı. Halk müziği eserleri bu şekilde icraa edilir di ki kimi Halk Müziği eseri sadece darbuka ve Bağlama ile icraa edilirdi.
O yıllarda müziğimizde orkestrasyon, notasyon ve enstrüman çeşitliliği anlayışı gerçekten çok zayıftı.
Şimdi Gencebay’ın 60’lı yılların sonunda eser aranjelerinde kullandığı ve kendi müziğinde kullandığı orkestraya bir göz atalım, enstrümanları inceleyelim.
Gencebay orkestrasında müthiş bir renk uyumu, nota uyumu, düzen, disiplin ve intizam vardır. Bu ayrıntıların Gencebay müziğinin oluşumunda ki payı büyüktür.
60’lı yılların sonunda Bateri ( Davul ) ‘u Türk Müziğinde kullanan sanatçımız Gencebay, aynı zaman da bazı Sanat Müziği eserlerinde Gitar ile Kanunu yan yana kullanmıştır.
Darbuka = Arap
Kanunb = Türk-Arap-acem
Bağlama = Türk
Elektro Bağlama = Türk - Batı
Gitar = Batı
Sitar = Uzakdoğu
Bateri = Batı
Ud = Türk-Arap
Tambur = Türk-Arap-acem
Mızıka = Batı
Obua = Batı
Akordeon = Batı
Viyolonsel = Batı
Keman = Batı
Cura = Türk
Divan Sazı = Türk
Elektro, Jazz, Akustik ve İspanyol Gitarlar = Batı
Bongo, def, tunga, çömlek = Batı, Afrika, Türk, Tasavvufi.
Ney, Mey, Sipsi, Zurna = Türk - Arap
Davul (bateri) = Batı
Klarnet = Batı -Türk
Piyano = Batı
Buzuki = Yunan (Grek)
Elektro Midi = Türk - Batı
Contrbass = Batı
Akustik Bass = Batı
Slap Bass = Batı
Bass Gitar = Batı
Kemence = Türk
Klavyenin Bilinmeyen bir çok tonu = Batı
Çin filmlerinden bildiğimiz, tongggg!!!!, Tanggg!!! çan sesi = Çin
Saxafon = Batı
Trampet = Batı
Kopuz = Türk
cümbüş = Türk
Klavye = Batı - Türk - Arap Vs.
Zil = Türk
Ve diğer enstrümanlar…
Orhan Gencebay tam bir sentezcidir. Gerçek batıcıları (yani batı bağnazlarını
çileden çıkartan da bu sentezdir. Çünkü batıcılar bunu başaramamaktadırlar.
Müziğinde bunu görmemek için kör olmak gerekir. Batı ağırlıklı yaylılar, alt yapılar ve gitarlar ile donatılmış eserleri çoğu batı müzisyenini çileden çıkarmıştır.
Özellikle Gitar ve Gitarın diğer çeşitli formları Gencebay’ın ve biz Gencebay’cıların baş tacı olmuştur.
Türk Müziğinde, özellikle Türk Sanat ve Halk Müziği ağırlıklı eserlerinde Gitar’a oldukça büyük görevler veren Gencebay, bazı eserlerinde Kanun ile Gitar’ı yan yana kullanmıştır. Bazı senfonik eserlerinin girişine İspanyol Gitar soloları yazmıştır. Bazı Sanat ve Halk müziği tarzında ki eserlerine Gitar akorları yazmıştır, çaldırmıştır. İspanyol tarzı bestelerinin ara sazlarına, İspanyol Gitar soloları koymayı ihmal etmemiştir. Gitar ile bestelediği eserleri de mevcuttur.
Gencebay’ın aynı zamanda bir AnadoluRock’cu ve bir Elvis Presley hayranı Rock müzik ustası olduğundan söz etmiştik. (Eserlerinde ki Rock alt yapısı daha sonra inceleyeceğiz.) Bazı Rock ağırlıklı bestelerine Rock yada Jazz Gitar soloları yazmak onun işidir.
Eserlerinde Bass Gitar’ın yeri oldukça büyüktür. Türk Müziğinde hiç, Batı müziğinde bile çoğu zaman bu kadar bariz bir şekilde kullanılmayan bu tok sesli Bass enstrümanı Gencebay Müziğinde adete yaylılarla yarışır hale gelmiştir. Bazı eserlerde asli görevini unutup, yaylıların yaptığı gibi melodiyi çalar duruma gelmiştir. Gencebay çok büyük bir müzik adamıdır, Bass Gitar partisyonları ile gönlümüzü gerçekten fethetmiştir.
Başlıca İspanyol, Rock yada Jazz Gitar kullandığı bazı besteleri şunlardır.
Hayat Kavgası (İntrosunda Bass Gitar Solosu Vardır. )
Uğrunda Bir Ölmek Kaldı: (Eserde İspanyol Gitar Akorlar ve Arpejleri Mevcuttur. )
Batsın Bu Dünya 1975 Versiyon: (İntrosunda İspanyol Gitar Akorları ve Solosu Vardır.)
Yokluk: (İntrosunda İspanyol Gitar Akorları, Arpejleri ve Solosu Vardır.)
Seni Buldum Ya:
(İntrosunda Elektro ve Bass Gitar Düeti ile bir Jazz Müziği Yürüyüşü Vardır)
Kır Gönlünün Zincirlerini:
( Elektro, İspanyol, Bass Gitar Akorları ve Gitar Soloları Bulunmaktadır)
Yarabbim:
(Eserin Girişinde Bass ve Elektro Gitar Düeti ile Bir Jazz Yürüyüşü Vardır.)
Vaktinde Gel Sevgilim:
(Sanat Müziği tarzında olan bu bestede bir Gitar Solosu mevcuttur.)
Doğan Bir Pişman:
(Eserde İspanyol Gitar Akorları Kullanılmıştır. )
Dil Yarası:
(İspanyol Gitar Akorları Mevcuttur. Eserin Sonunda Bir de İspanyol Gitar Solo Vardır)
Eyvallah:
(Eserin İntrosunda İspanyol Gitar Solo vardır. İspanyol ve Klasik Gitar Akorları İle Süslüdür)
Gölgeler
(Eserin İntrosunda İspanyol Gitar Solosu vardır ve Bass Gitarları ile ünlüdür )
Sende Haklısın:
(İspanyol Gitar, Bass Gitar ve Jazz Gitar Akor ve Sololarını Bolca Barındırır. )
Almina:
(İspanyol Gitar Akorları Mevcuttur. Eserin Sonunda Bir de İspanyol Gitar Solo Vardır)
Nihavent Uvertur
(Eserde Bass Gitar Solo, Akustik Elektro Gitar Arpej ve Akorları Vardır.)
Bir De Sen Vurma:
(Jazz, İspanyol ve Elektro Gitarlar Eserin Yapısını Oluşturur. Eserin Sonun dada dahiyane bir Elektro Jazz Gitar Solosu vardır.)
Bakır Köyden Mektup:
(Bass ve Elektro Gitarların Akor ve Soloları Vardır )
Cevap Ver:
(Eserde İspanyol Gitar Akorlar ve Arpejleri Mevcuttur.)
Yeneceğim Kendimi:
(Elektro, İspanyol ve Akustik Gitarlar Eserin Yapısını oluşturur.Eserin sonun da Elektro Gitar Solosu mevcuttur.)
Gülünce Daha Güzel:
(Eserin girişinde İspanyol Gitar Solo vardır. )
Gencebay Müziğini Oluşturan Genel Müzik Formları…
Orhan Gencebay’ın Gencebay müziğini oluştururken birden fazla müzik formundan yararlandığını, eserlerinin çeşitli müzik formlarından oluştuğundan yukarıda söz etmiştik.
Orhan Gencebay bu formları şöyle sıralar..;
Not: Orhan Gencebay’ın Aşağıda ki Formlarda Sayısız Eserleri Vardır…
- Türk Halk Müziği ( Anadolu motif ve ezgileri, yöreler Vs. )
- Türk Sanat Müziği ( Osmanlı Saray Müziği, Klasik Türk Müziği, Hafif Türk Müziği Vs. )
- Batı Müziği ( Rock – Jazz – Klasik Batı, İspanyol vs. )
- Doğu ve Arap Müziği ( Arap etkileri, Çin, Hint ve diğer..)
- Serbest Çalışmalar ( Hiçbir kategoriye girmesi mümkün olmayan marjinal eserler )
Bu liste ana kategorilerdir. Bir Gencebay eseri su katılmamış Halk Müziği formunda yada su katılmamış Sanat Müziği formunda olabileceği gibi, hiçbir kategoriye girmesini mümkün görmediğimiz eserlerinde bünyelerinde bir den fazla iç içe geçmiş vaziyette müzik formları
bulunmaktadır.
Ayrıca Gencebay’ın ana listeye artı olarak daha farklı çalışmaları da vardır, örneğin Tasavvuf Müziği, Hafif Batı, Hafif Türk Müziği, Pop Müziği, Rock Müziği, Oryantal yada Arap Müziği gibi..
Gencebay eserlerini genelde şu, bu diye ayırmak doğru değildir. Çünkü hepsi Evrensel Değerler taşıyan şaheserlerdir, fakat kendi bilgi ve tecrübelerimiz ile bazı örnek Gencebay eserlerinin ağırlıklı formlarını yani esere ilk teşhis olarak verebileceğimiz form adını yazalım.
( Sadece örnek olarak, genelde çok bilinen eserler sıralanmıştır. Listeyi uzatmak mümkündür.)
Türk Sanat Müziği
Vaktinde Gel Sevgilim
Bilmez İnsan Kadirini
Zaman Akıp Gider
Hadi Git
Bir Zaman Ağlayıp
Sevgilim Dinle
Giden Gelmez Yerine
Sevemedim Karagözlüm
Veda Edeceksen Et
Bir Teselli Ver
Sevenler Mesut Olmaz
Sen de Seversin
Ben Eski Halimle Daha Mesuttum
Hatıralar
Türk Halk Müziği
Gurbet
Koca Dünya
Sevenlere Saygı Kalmamış
Gönül Dağı
Güloylom
Nikriz Rüyası
Cennet Gözlüm
Sev Gönlünce Yaşa
Elhamdülillah
Kaçırcem Seni
Beni de ALLAH Yarattı
Sufî-Tasavvufî
İpek Böceği
Cana Doğru
Zelzele
ALLAH Bizimledir
Tek Hece
Senden Sonrası
POP Müzik
Ben Kendim Bir Alemim
İdeal Aşk
Hep O Yerdesin
Kır Gönlünün Zincirini
Çok Görme
Sevenlerin Kaderi
Sen de Haklısın
Bana Çok Mu Görüyorsun
Türk Hafif Sanat Müziği
Dönmeyen Yıllar (son versiyon)
Dil Yarası (son versiyon)
Hangi Rüzgar
Yarabbim (son versiyon)
Akşam Güneşi (son versiyon)
Severek Ayrılalım
Bunca Yıl Habersiz
Türk Hafif Batı Müziği
Sendin
Sevda Borcun Var
Sevme Bensiz
Farkı Var ( Küçüksün Yavrum )
Ayrılık Nikahı
Al Hançeri
Küstüm Çiçeği
Oryantal
Oldu mu Yavrum Oldu mu
Suç değil
Daha Ne Olsun
Gencebay Oryantal
Ayşe
Gencebay Müziği
(Bu türün parçaları en özgün olanlardır. Gencebay’ın birebir müzik karakterini yansıtmaktadır. Gencebay Müziği olarak adlandırılmaları gerekir, zira başka bir kategoriye konulmalarını mümkün görmüyoruz.)
İdam Mahkumu
Yorgun Gözler
Hatasız Kul Olmaz
Uğrunda Bir Ölmek Kaldı
Seni Buldum Ya
Ne Geçti Ki Eline
Leyla ile Mecnun
Öyle Bir Aşk
Felekle Sohbet
Bilmesin O Felek
Seni Arıyorum
Yasak Resim
İlk Göz ağrım
Bağrımda Bir Ateş
Yokluk
Kördüğüm
Hayat Kavgası
Aşkımızın Duası
Sevmenin Zamanı Yok
Arap - Türk Müziği Sentezi
Ayşe’n
Çilekeş
Zulüm
Aşk Pınarı
Ziyankar
Bir Görüşte Aşık Oldum
Vazgeç Gönlüm
Kahrolayım
Anlatamam ki
Vicdan Azabı
Dertlerimi Senden Aldım
Felekten Beter Vurdu
Vur da Öyle Git
Zalimden Öte
Burada isimleri geçen “Arap” diye ağırlıklı formunu verdiğimiz eserler kafanızı karıştırabilir.Gencebay’ın Arabeskçi olmadığından söz ettiğimiz makalemizde, Gencebay’ın bazı eserlerinin ağırlıklı formlarını Arap müziği olarak nitelendirdik. Gencebay çok yönlü bir müzisyendir, bu yüzden eserleri arasında ilahilerden, sanat müziğine, halk müziğinden, Rock müziğinden arabesk’e ulaşan geniş bir araştırma ağı olduğunu bilmek gerekir.
Gibi genel hatlı bir sıralama ile, genelde halk tarafından çok bilinen Gencebay eserlerini sıralamış olduk.
Lakin gerçekten kaçırmamanız gereken bir detay var. Onu da şöyle izah edeyim.
Yukarda sadece eserlerin genel hatları ile alınabileceği bazı müzik formlarını listelendirdik. Bazı parçalara direk Türk Sanat Müziği, bazılarına direk Halk Müziği bazılarına da batı müziği deyip işin içinden çıktık. Fakat inanın bu olay bu kadar basit değildir. Yani hiçbir esere salt olarak şu form da yada bu formda diyemiyoruz.
En basitinden halk müziği formunda bir Gencebay bestesi bile içinde batı sazları, batı alt yapısı, Türk Sanat müziği motiflerini barındırıyor. Yada Batı müziği deyip nitelendirdiğimiz bir Gencebay eserinde Türk nağmelerini, Anadolu etkilerini ve Doğu müzik kültürünü görmeniz mümkün..
İşte biz tam olarak derinliğini ve hacmini bilmediğimiz bu okyanusa, Gencebay Okyanusu, daha anlaşılır bir dil ile , “GENCEBAY Müziği” diyoruz ..
Gencebay Müziğinin Özellikleri …
Metnimizin neredeyse tamamında ‘Gencebay Müziği Nedir?’ sorusuna cevap aradık. Dilimizin döndüğü kadar, bilgi, tecrübe ve araştırmalarımıza dayanarak bu müziği epey inceleme fırsatı bulduk.
Şimdi Gencebay Müziğinin genel olarak bazı özellik ve niteliklerinden söz edelim.
Orhan Gencebay Müziği, gerçekten marjinal ve sıra dışı yapılardır. Duymaya alışık olmadığınız alt yapılar, yaylı partisyonları, enstrümanlar, ezgiler, makamlar ve duygular taşır. Bunları anlamak için çok duygulu yada müzisyen olmak gerekmez…
Şimdi Gencebay Müziğini diğer bir çok müziklerden ayıran bazı özelliklere genel başlık halinde bir göz atalım…
- Bir Gencebay Eserinde
Türk Halk ve Sanat Müziği, Batı, Arap, Doğu formların etkisini görmeniz mümkündür
- Bir Gencebay Eseri bünyesinde
Türk, Batı ve Arap Aranje tekniklerini barındırabilir.
- Bir Gencebay Eseri bünyesinde,
Türk, Arap, Batı, Doğu enstrümanları bir arada ve iç içedir.
- Bir Gencebay Eserinde
Bir den fazla makam bulunabilir.
- Bir Gencebay eserinde
biden fazla ezgi bulunur. Bir eserinden 3-4 ayrı beste üretilebilinir.
- Bir Gencebay Eserinin
alt yapısı batı, renk sazları Türk, Yaylıları Arap olabilir.
- Bir Gencebay Eserinde
gerek sözel gerek müzikal anlamda, giriş, düğüm ve çözüm Bölümleri vardır.
- Bir Gencebay Eserinde
anlatılmak istenenler, ağırlıklı olarak enstrümanlarla anlatılır.
- Bir Gencebay Eserinde
Sözler Felsefîktir.
- Bir Gencebay Eserinde
Enstrümanlar konuşur.
- Bir Gencebay Eserinde
Taksimler bulunur.
- Bir Gencebay Eserinde
Jazz Soloları bulunur.
- Bir Gencebay Eserinde
Gencebay Bağlama ile iç içe geçmiş bir vaziyette, Türk Sanat Müziği, Halk Müziği ve Batı Müziği etkilerini dinleyenlere sunabilir.
- Bir Gencebay eserinin
İntrosunda, ara sazında yada bitiminde Jazz, Tsm yada Thm soloları bulunabilir.- Bir Gencebay Eserinde
tarifi imkansız duygular vardır ve bu duygular anlatılamayacak derecede müstesnadır.
- Bir Gencebay Eseri
Hayat Bilgisi Kitabıdır.
- Bir Gencebay Eseri
Emek verilmiş gerçek bir sanat eseridir.
- Bir Gencebay Eserinde
Enstrümanlar Yapabileceklerinin En İyisini Yapma Gayreti İçersindelerdir.
- Bir Gencebay Eserinde
Enstrümanlardan hiç duymadığınız ayrıntıları duymanız mümkündür.
- Bir Gencebay Eserinde
Çeşitli formlarda olabilir, uzun hava, şarkı, gazel, şiirsel gibi..
- Bir Gencebay Eserinde
Halk Müziği Mızrapları ile, Türk Sanat Müziği Makamları tümleşiktir.
- Bir Gencebay Eserinde
Davul, Bass Gitar ve Elektro Bağlama Soloları üst üstedir.
- Bir Gencebay Eserinde
Ud ve Buzuki, Bağlama ve Bass Gitar, Sitar ile Gitar atışabilir.
- Bir Gencebay Eserinde
Yaylılar ile Davul atışabilir.
- Bir Gencebay Eserinde
Kanun ile Obua atışabilir.
- Bir Gencebay Eserinde
Zurna ila Yaylılar atışabilir.
- Bir Gencebay Eseri
Evrensel ölçülerde ve her İnsanın anlayabileceği nitelikledir.
100 aktive Mitglieder
